Gąska pieprzna to endemiczny gatunek ptaka wodnego, występujący jedynie na wyspie Madagaskar. Ze względu na swoje niewielkie rozmiary i charakterystyczne ubarwienie, jest gatunkiem rozpoznawalnym i interesującym zarówno dla ornitologów, jak i miłośników ptaków. W niniejszym artykule przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące znaczenia, występowania i opisu tego gatunku.
Kluczowe wnioski:- Gąska pieprzna występuje tylko na Madagaskarze, głównie na wybrzeżu i w lasach namorzynowych
- Odżywia się bezkręgowcami, gastrolitami i roślinnością
- Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem z powodu niszczenia środowiska
- Posiada charakterystyczne czarno-białe upierzenie i czerwony dziób
- Odgrywa ważną rolę w lokalnym ekosystemie
Gąska pieprzna - definicja
Gąska pieprzna (Threskiornis aethiopicus) to endemiczny gatunek ptaka wodnego z rodziny ibisy (Threskiornithidae). Jest to niewielki ptak o charakterystycznym, kontrastowym, czarno-białym upierzeniu. Jego nazwa naukowa Threskiornis pochodzi z greckich słów threshkos oznaczającego „delikatny” oraz ornis oznaczającego „ptaka". Z kolei epitet gatunkowy aethiopicus oznacza „etiopski" i odnosi się do jego występowania w Afryce.
Cechą charakterystyczną tego gatunku jest czerwony, zakrzywiony dziób oraz czerwone nogi i stopy. Ubarwienie upierzenia również jest specyficzne - białe z czarnymi końcówkami piór na skrzydłach i ogonie oraz czarnymi lotkami.
Gąska pieprzna zamieszkuje nadbrzeżne tereny Madagaskaru, gdzie prowadzi stadny, naziemny tryb życia. Żywi się głównie bezkręgowcami i roślinami. Jest gatunkiem endemicznym, występującym jedynie na tej wyspie.
Ze względu na niszczenie środowiska i polowania, liczebność gąski pieprznej drastycznie spadła. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ten gatunek za zagrożony wyginięciem.
Pochodzenie i systematyka
Gąska pieprzna jest jedynym przedstawicielem rodzaju Threskiornis endemicznym dla Madagaskaru. Niektórzy ornitologowie uważają, że wyewoluowała z afrykańskiego gatunku Threskiornis aethiopicus, który dotarł na wyspę przed około dwoma milionami lat.
Badania genetyczne sugerują istnienie dwóch podgatunków tego ptaka - Threskiornis aethiopicus bernieri i Threskiornis aethiopicus abbotti. Pierwszy występuje na północy i zachodzie Madagaskaru, drugi na południu i wschodzie wyspy.
Cechy fizyczne
Gąska pieprzna jest stosunkowo niewielkim gatunkiem, o długości ciała 43-45 cm i masie ciała około 600 g. Rozpiętość skrzydeł wynosi 75-85 cm. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy - samce są znacznie większe i cięższe od samic.
Cechą charakterystyczną wyglądu jest kontrastowe, czarno-białe upierzenie. Głowa, szyja, pierś, brzuch i boki ciała są białe. Grzbiet, skrzydła i ogon mają czarne pióra z białymi końcówkami. Lotki skrzydeł są czarne. Czerwony, zagięty dziób oraz czerwone nogi i stopy również są charakterystyczne.
Gąska pieprzna - taksonomia
Gąska pieprzna jest jedynym przedstawicielem rodzaju Threskiornis zamieszkującym Madagaskar. Należy do rodziny ibisy (Threskiornithidae) z rzędu szponiastych (Pelecaniformes).
Najbliżej spokrewnione gatunki to afrykańska gąska mała (Plegadis falcinellus) oraz święta ibiska (Threskiornis aethiopicus), od której prawdopodobnie wyewoluowała po skolonizowaniu Madagaskaru.
Gąska pieprzna dzieli się na dwa podgatunki - Threskiornis aethiopicus bernieri i Threskiornis aethiopicus abbotti. Możliwe, że w przyszłości zostaną one uznane za odrębne gatunki po przeprowadzeniu bardziej szczegółowych badań.
Gąska pieprzna jest blisko spokrewniona z innymi gatunkami z rodzaju Threskiornis, takimi jak święta ibiska czy japońska gąsiorka.
Gąska pieprzna - zasięg występowania
Gąska pieprzna jest gatunkiem endemicznym Madagaskaru, występującym jedynie na tej wyspie. Jej zasięg ogranicza się do strefy przybrzeżnej i terenów nizinnych, głównie na zachodzie i północy wyspy.
W 1970 roku całkowita populacja szacowana była na 250 000 osobników. Obecnie jednak, z powodu niszczenia środowiska, liczebność spadła do zaledwie około 1000 par lęgowych.
Ptak ten występuje głównie w lasach namorzynowych, na lagunach, w zaroślach mangrowych oraz na terenach trawiastych i bagiennych. Unika gęstych lasów.
Z uwagi na ograniczony zasięg występowania, wrażliwość na zmiany środowiska i niewielką liczebność, gatunek ten jest zagrożony wyginięciem.
Ze względu na endemiczny charakter występowania na Madagaskarze, gąska pieprzna jest symbolem tego regionu.
Migracje
Gąska pieprzna nie odbywa regularnych wędrówek ani migracji. Prowadzi osiadły tryb życia. Jedynie młode ptaki lub osobniki niedojrzałe płciowo mogą koczować w poszukiwaniu pożywienia i dogodnych miejsc lęgowych.
Obserwowano jednak pojedyncze przemieszczenia na niewielkie odległości, prawdopodobnie związane ze zmianami poziomu wody lub dostępnością pokarmu. Nie zaobserwowano natomiast dalekodystansowych wędrówek tego gatunku.
Gąska pieprzna - środowisko życia
Gąska pieprzna zasiedla tereny podmokłe i bagienne wzdłuż wybrzeża zachodniego i północnego Madagaskaru. Preferuje siedliska takie jak laguny, bagna, torfowiska, namorzyny czy zalewowe łąki.
Kluczowe elementy jej środowiska stanowią mokradła z płytkimi zbiornikami wodnymi, bagniste podłoże oraz bujna, trawiasta roślinność.
Unika zwartych i gęstych lasów. Najczęściej widywana jest na otwartych terenach trawiastych i bagiennych w pobliżu jezior, rzek, bagien, mokradeł i namorzyn.
Preferuje nizinne obszary przybrzeżne do wysokości 300 m n.p.m. Rzadko spotykana powyżej 750-800 m n.p.m.
| Wysokość n.p.m. | Występowanie |
| 0-300 m | Bardzo częste |
| 300-800 m | Rzadko |
| Powyżej 800 m | Wyjątkowo |
Gąska pieprzna - rola ekologiczna
Jako endemiczny gatunek, gąska pieprzna odgrywa istotną rolę w lokalnym ekosystemie namorzynów i mokradeł zachodniego Madagaskaru.
Żywiąc się bezkręgowcami reguluję lokalną populację stawonogów. Jej odchody dostarczają substancji odżywczych dla roślinności.
Nory które wygrzebuje ułatwiają aerację i drenaż gleby. Zjadając nasiona roślin przyczynia się do ich rozsiewania na nowe obszary.
Jako ofiara dla drapieżników, wpisuje się w lokalne łańcuchy pokarmowe. Jej zanik wiązałby się z poważnymi zaburzeniami całego ekosystemu tych terenów.
Wszystkie te czynniki powodują, że gatunek ten odgrywa kluczową funkcję w środowisku swego występowania.
- Reguluje liczebność bezkręgowców
- Użyźnia glebę odchodami
Podsumowanie
Gąska pieprzna jest endemicznym gatunkiem ptaka wodnego, występującym wyłącznie na Madagaskarze. Charakteryzuje się kontrastowym, czarno-białym upierzeniem oraz czerwonym dziobem i nogami. Zamieszkuje tereny podmokłe w strefie przybrzeżnej, prowadząc naziemny tryb życia. Żywi się bezkręgowcami, roślinami i nasionami. Ze względu na zniszczenie siedlisk i polowania, jest gatunkiem zagrożonym wymarciem.
Gąska pieprzna odgrywa istotną rolę w ekosystemie swego występowania - regulując liczebność bezkręgowców i rozprzestrzeniając nasiona roślin. Jest też ważnym elementem sieci pokarmowych. Zanik tego gatunku mógłby zaburzyć lokalne środowisko naturalne.
Liczebność gąski pieprznej zmniejszyła się z 250 tysięcy w 1970 roku do zaledwie około 1000 par obecnie. Aby ochronić ten gatunek należy eliminować zagrożenia i chronić jego siedliska - namorzyny, mokradła i bagna zachodniego Madagaskaru.
Gąska pieprzna, ze względu na swój endemiczny status, stanowi naturalne dziedzictwo Madagaskaru. Konieczne są pilne działania, aby nie dopuścić do wymarcia tego niezwykłego gatunku ptaka.
Tagi
Udostępnij artykuł
