Grzyb z gąbką to potoczna nazwa kilku gatunków grzybów o brązowym kolorze i gąbczastej strukturze. Występują one powszechnie w lasach liściastych i mieszanych na terenie całej Polski. Choć większość z nich jest jadalna, to wśród grzybów z gąbką znajdują się też gatunki trujące, z których najgroźniejsza jest muchomor sromotnikowy. Dlatego warto poznać cechy charakterystyczne tych grzybów, aby uniknąć pomyłki przy zbiorze.
Kluczowe wnioski:- Grzyby z gąbką rosną powszechnie w lasach w całej Polsce.
- Większość gatunków jest jadalna, ale występują też trujące odmiany np. muchomor sromotnikowy.
- Aby uniknąć zatrucia, należy dobrze rozpoznawać gatunki przed zbiorem.
- Grzyby z gąbką są smaczne i wartościowe odżywczo, jeśli wybierzemy jadalne okazy.
- Zbiór tych grzybów wymaga ostrożności i znajomości cech gatunków trujących.
Grzyb z gąbką - jadalne gatunki
Do najpopularniejszych jadalnych gatunków grzybów z gąbką należą:
Podgrzybek brunatny - pospolity w lasach liściastych i iglastych w całym kraju. Ma kapelusz o średnicy 5-15 cm, początkowo półkulisty, później rozpostarty. Gąbka biaława, później jasnobrązowa. Miąższ biały, później różowiejący na przełomie. Niezły grzyb jadalny.
Gmietek - występuje w lasach liściastych w całej Polsce. Ma brązowawy, lejkowaty kapelusz o średnicy do 8 cm. Gąbka początkowo biała, później brązowiejąca. Trzon biały. Miąższ biały, słodkawy. Bardzo smaczny grzyb do dań obiadowych i przetworów.
Gąska brunatna - pospolita w lasach mieszanych. Tworzy ciemnobrązowe, szerokie kępy. Kapelusz ma średnicę 5-15 cm, początkowo wklęsły, później płaski i lejkowaty. Gąbka szara lub brązowa. Miąższ szarobiały, miękki. Smaczny grzyb, nadaje się do marynowania.
Zastosowanie w kuchni
Jadalne gatunki grzybów z gąbką można przyrządzać na wiele sposobów. Świetnie nadają się do zup, sosów, jajecznicy, naleśników. Po usmażeniu stanowią smaczny dodatek do mięs i makaronów. Można je także marynować, solić lub suszyć.
W kuchni warto łączyć różne gatunki grzybów z gąbką, aby uzyskać ciekawsze smaki potraw. Np. gąskę z podgrzybkiem lub gmiotkiem. Są też podstawą wielu tradycyjnych potraw regionalnych.
Grzyb z gąbką - trujące odmiany
Wśród grzybów o brązowej, gąbczastej budowie są też gatunki silnie trujące, których należy unikać. Najgroźniejszy z nich to muchomor sromotnikowy, zawierający śmiertelnie trujące amatoksyny.
Ma on brązowy, lejkowaty kapelusz o średnicy 5-15 cm, pokryty drobnym meszkiem. Trzon biały, z charakterystyczną bulwiastą nasadą. Miąższ biały, pod ostrym nacięciem różowieje. Wydziela nieprzyjemny zapach mączny lub rzepaku.
Inne trujące gatunki to np. wśród grzybów z gąbką znajdują się też gołąbki o oliwkowym zabarwieniu kapelusza i trzonu oraz wilgotnica różowa, której różowy miąższ szybko siwieje na powietrzu.
Objawy zatrucia grzybami
Typowe objawy zatrucia muchomorem sromotnikowym to nudności, wymioty, biegunka, skurcze brzucha, zawroty głowy, spadek ciśnienia. Mogą wystąpić zaburzenia widzenia, majaczenie, utrata przytomności.
W przypadku zatrucia należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Ważne jest podanie informacji, jakiego gatunku grzyby zostały zjedzone, aby leczenie mogło być skuteczniejsze.
Grzyb z gąbką - gdzie rośnie
Grzyby z gąbką rosną najczęściej w lasach liściastych i mieszanych, rzadziej iglastych. Preferują żyzną, próchniczą glebę. Pojawiają się od lipca do października.
Pospolite gatunki jadalne jak gąska brunatna, podgrzybek czy gmiotek występują w całej Polsce. Można je znaleźć zarówno na nizinach, jak i terenach górzystych. Rzadziej rosną na suchych, piaszczystych glebach.
Muchomor sromotnikowy rośnie w podobnych siedliskach, najczęściej w lasach liściastych lub mieszanych z dębami, bukami, grabami. Czasem tworzy tzw. czarcie kręgi.
Miejsca występowania
Konkretne miejsca występowania poszczególnych gatunków grzybów zależą od regionu kraju. Jadalne odmiany znajdziemy np. w Lasach Lipskich, Puszczy Białowieskiej, Knyszyńskiej, Kampinoskiej czy na Roztoczu.
Przy zbiorze warto pytać też doświadczonych grzybiarzy lub leśników o lokalne miejsca występowania dobrych gatunków grzybów i tych, których należy unikać.
Grzyb z gąbką - jak rozpoznać
Aby bezpiecznie zbierać grzyby z gąbką, trzeba dobrze rozpoznawać gatunki. Oprócz wyglądu owocników, ważne są także: zabarwienie miąższu, zapach, barwa wycieku oraz siedlisko.
Nawet doświadczony grzybiarz powinien zawsze sprawdzać cechy każdego zebranego okazu, zamiast polegać na pamięci.
Miąższ jadalnych gatunków jest zwykle biały, różowiejący na przełomie. Mają łagodny zapach i smak. Niejadalne odmiany często mają nieprzyjemny, ostry aromat i posmak.
Przed spożyciem warto też usmażyć niewielką ilość grzybów i sprawdzić, czy w ciągu kilku godzin nie wystąpią niepokojące objawy.
| Gatunek | Cechy charakterystyczne |
| Podgrzybek brunatny | Kapelusz brązowy, gąbka biaława, miąższ biały |
| Gmiotek | Kapelusz brązowawy, gąbka biała, miąższ biały, słodkawy |
Poradniki i atlasy grzybów
warto regularnie korzystać z atlasów i poradników grzybiarskich, które zawierają opisy i zdjęcia poszczególnych gatunków. Pozwalają zapamiętać ich cechy i łatwiej odróżnić grzyby jadalne od trujących „sobowtórów”.
Pomocne mogą być też aplikacje mobilne i strony internetowe o grzybach. Ułatwiają szybkie sprawdzenie gatunku w trakcie zbioru w lesie.
Grzyb z gąbką - przetwory i potrawy
Jadalne gatunki grzybów z gąbką mają szerokie zastosowanie w kuchni. Można z nich przygotować wiele smacznych i zdrowych potraw.
Świetnie komponują się np. z makaronami, ryżem, kaszami, ziemniakami, jajkami, mięsami. Stanowią doskonały dodatek do zup kremów i sosów.
Po ususzeniu lub zamrożeniu grzyby z gąbką zachowują wartości odżywcze i smak. Można je wykorzystać do potraw także zimą.
- Marynowane grzyby z gąbką
- Grzyby z gąbką w śmietanie
- Zupa krem z grzybów z gąbką
- Kotlety grzybowe z gąską brunatną
- Pierogi z grzybami z gąbką
Wiele przepisów łączy różne gatunki tych grzybów, np. gąskę z podgrzybkiem czy gmiotkiem. Pozwala to uzyskać ciekawsze smaki potraw.
Grzyb z gąbką - zbieranie i suszenie
Grzyby z gąbką najlepiej zbierać w słoneczne dni, rano lub późnym popołudniem. Nie powinno się ich rwać, lecz delikatnie wykręcać lub wycinać nożem przy samej ziemi.
Zebranych okazów nie przechowujemy w plastikowych torbach, lecz w przewiewnych koszykach. Szybko oczyszczamy je z ziemi, ściółki i robaków. Usuwamy też robaczywe lub zepsute fragmenty.
Aby zachować wartości odżywcze i smak, grzyby z gąbką można zamrozić lub ususzyć. Suszenie powinno odbywać się w temperaturze ok. 40-50°C przez 6-8 godzin lub w naturalnych warunkach przez 2-3 dni.
Suszone grzyby przechowujemy w szczelnych słoikach w suchym i ciemnym miejscu. Gotowe do spożycia po zalaniu wodą i dłuższym namaczaniu.
Podsumowanie
W artykule omówiono zagadnienie grzybów z gąbką, czyli potocznej nazwy kilku gatunków grzybów o brązowym kolorze i gąbczastej strukturze. Przedstawiono zarówno pospolite jadalne odmiany jak gąska brunatna, podgrzybek czy gmiotek, jak również niebezpieczne gatunki trujące, gdzie na czele stoi śmiertelnie toksyczny muchomor sromotnikowy. Podano praktyczne wskazówki dotyczące rozpoznawania grzybów na podstawie wyglądu, zapachu, barwy miąższu. Zamieszczono też zdjęcia prezentujące wygląd charakterystycznych gatunków oraz objawy po zjedzeniu trujących okazów.
W dalszej części artykułu zawarto szczegółowe informacje na temat miejsc występowania grzybów z gąbką w lasach w całej Polsce. Wymieniono konkretne gatunki drzew i typy lasów, w których najczęściej można natknąć się na te grzyby. Przedstawiono również praktyczne porady dotyczące zbioru, przyrządzania i konserwowania jadalnych odmian. Zamieszczono przykładowe przepisy kulinarne z wykorzystaniem tych wartościowych grzybów.
Podsumowując, artykuł dostarcza czytelnikowi wszechstronnej wiedzy na temat grzybów z gąbką. Omawia zarówno kwestie bezpiecznego rozpoznawania gatunków i unikania zatruć, jak również praktycznego wykorzystania jadalnych okazów. Lektura pozwoli zatem zwiększyć swoje kompetencje w zakresie grzybobrania. Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią artykułu, aby poszerzyć wiedzę na temat tych interesujących i smacznych grzybów. Umiejętność rozpoznawania gatunków to podstawa bezpiecznych grzybobrań.
Tagi
Udostępnij artykuł
