Gąska gołębia to piękny, choć rzadko spotykany gatunek ptaka z rodziny kaczkowatych. W niniejszym artykule przybliżymy jej pochodzenie, występowanie w przyrodzie oraz charakterystyczne cechy. Dowiesz się m.in. gdzie można spotkać gąskę gołębią, jak wygląda i czym się odżywia.
Kluczowe wnioski:- Gąska gołębia zamieszkuje Eurazję, choć w Polsce jest gatunkiem nielicznym.
- Odżywia się głównie roślinnością, ale zjada też owady i mięczaki.
- Jest ptakiem ostrogim, posiada charakterystyczny garb na dziobie.
- Jest objęta ścisłą ochroną gatunkową ze względu na nieliczne populacje.
- Gniazduje na ziemi, w gęstej roślinności w pobliżu zbiorników wodnych.
Gąska gołębia - pochodzenie i klasyfikacja
Gąska gołębia należy do rodziny kaczkowatych. Jest blisko spokrewniona z gęgawą, gągołem i berniklą obrożną. Stanowi odrębny gatunek - Anser cygnoides. Posiada kilka podgatunków występujących w różnych częściach Eurazji.
Gatunek ten wyewoluował prawdopodobnie na terenach Azji Środkowej, skąd stopniowo rozprzestrzenił się na inne kontynenty. Powstał w wyniku mieszania się populacji dzikich gęsi i łabędzi. Stąd też bierze się jego charakterystyczny, łabędzi wygląd.
Najbliżej spokrewnionymi gatunkami są: gęś mała, gęgawa i gągoł. Tworzą one wspólnie rodzaj "anser" obejmujący średniej wielkości dzikie gęsi. Gąska gołębia jest jednak wyraźnie większa i smuklejsza od pozostałych krewnych.
Mimo iż przypomina łabędzia, to pod względem genetycznym jest typową gęsią. Błędnie zaliczano ją niekiedy do rodzaju "cygnus" (łabędzie), co nie znajduje potwierdzenia w badaniach.
Pochodzenie nazwy
Polska nazwa gąski gołębiej oddaje jej charakterystyczny, gołębi wygląd i barwę. Angielska nazwa "swan goose" również podkreśla łabędzie cechy tego gatunku.
Gąska gołębia - wygląd, upierzenie i cechy
Gąska gołębia jest średniej wielkości ptakiem z rodziny kaczkowatych. Osiąga długość 75-90 cm i masę ciała około 3-4,5 kg. Wyglądem przypomina nieco łabędzia, stąd jej angielska nazwa "swan goose". Jest nieco większa i smuklejsza od typowych dzikich gęsi.
Charakterystyczną cechą gąski gołębiej jest garb na dziobie przy jego nasadzie.
Upierzenie ma barwę jasnopopielatą, pokryte licznymi ciemnoszarymi plamkami. Brzuch jaśniejszy, białawy. Na skrzydłach występują białe lustra, dobrze widoczne podczas lotu. Nogi pomarańczowe, dziób różowawy z charakterystycznym garbem.
Młode osobniki są bardziej brązowawe, ich dziób i nogi ciemniejsze. Dorosłe ptaki mają białe czoło i wyraźniejszy wzór na szyi. Samce minimalnie większe od samic, bardzo trudne jednak do odróżnienia.
W porównaniu z innymi gęgami gąska gołębia ma wydłużoną szyję, smuklejsze i lżejsze ciało. W locie wyraźnie wystają palce stóp. Lot trochę cięższy i wolniejszy niż u łabędzi.
| Długość ciała | 75-90 cm |
| Masa ciała | 3-4,5 kg |
| Rozpiętość skrzydeł | 145-180 cm |
Gąska gołębia - występowanie i środowisko naturalne
Zasięg występowania gąski gołębiej obejmuje sporą część Eurazji. Areał lęgowy ciągnie się od Europy Wschodniej poprzez Azję Środkową aż po Daleki Wschód. Ptak ten zasiedla również obszary zimowania w Azji Południowo-Wschodniej.
W Europie areał lęgowy obejmuje Rosję, Białoruś, Ukrainę, kraje bałtyckie i sporadycznie Polskę. Nieliczne pary gniazdują na Podlasiu i Lubelszczyźnie, głównie na rozległych mokradłach doliny Bugu.
Gąska gołębia preferuje rozległe, podmokłe tereny z dala od człowieka. Najchętniej wybiera torfowiska, bagna i zalewowe łąki w sąsiedztwie jezior lub wolnopłynących rzek.
Unika obszarów gęsto zaludnionych. Źle znosi duży ruch turystyczny i presję ze strony myśliwych. Bywa również zaplątywana w sieci rybackie, co stanowi dla niej poważne zagrożenie.
Migracje
Gąski gołębie prowadzą wędrowny tryb życia. Zimują stadnie w Azji Południowo-Wschodniej, skąd odbywają dalekie wędrówki na lęgowiska. Przeloty wiosenne przypadają na marzec i kwiecień. Jesienią odlatują we wrześniu i październiku.
Gąska gołębia - rozród, gniazdowanie i wysiadywanie
Okres lęgowy gąski gołębiej przypada na maj i czerwiec. Ptaki te są monogamiczne, tworzą trwałe pary na całe życie. Samce konkurują o względy samic popisując się i walcząc ze sobą. Zwycięzca opiekuje się potem wybranką przez wiele sezonów lęgowych.
Gniazdo mieści się zwykle na ziemi, dobrze ukryte w gęstej roślinności. Może znajdować się również na kępie traw lub trzcinie. Budulec stanowią gałęzie, liście i puchem pierzowym wyściełana jest wnętrze.
Samica składa zwykle 5-6 jaj o gładkiej, białej skorupce. Wysiaduje je przez około 30 dni. W tym czasie samiec czujnie ją pilnuje, ostrzega przed drapieżnikami. Młode, pisklęta są zagniazdownikami, opuszczają gniazdo po 1-2 dniach.
- Okres lęgowy - maj, czerwiec
- Gniazdo na ziemi, dobrze ukryte
- Samica wysiaduje 5-6 jaj przez ok. 30 dni
- Młode opuszczają gniazdo po 1-2 dniach
Gąska gołębia - odżywianie i behawior żerowania
Gąska gołębia jest roślinożercą, żywi się głównie roślinnością wodną i szuwarową. Zjada też nasiona, zielone części roślin, okazjonalnie bezkręgowce. Żeruje przeważnie na lądzie, rzadziej pływa i zanurza głowę pod wodę.
Stosunkowo dużo czasu poświęca na wypoczynek i czyszczenie upierzenia. Potrafi spać na wodzie z głową schowaną pod skrzydłem. Wędruje i odpoczywa w dużych, zwartych stadach liczących nawet do kilkudziesięciu osobników.
Niekiedy łączy się w grupy z gęgawami i gęsiami zbożowymi. Żerując przemieszcza się wolno krocząc po ziemi i zgarniając pokarm dziobem. Rzadziej pływa i nurkuje. Na zimowiskach w Azji przebywa na polach ryżowych i podmokłych łąkach.
Gatunek ten jest dużo bardziej płochliwy i ostrożny niż typowe dzikie gęsi. Trudno się do niego zbliżyć, szybko ucieka na widok człowieka. Stąd polowanie na ten gatunek jest dość trudne, mimo iż nadal się odbywa.
Gąska gołębia - ochrona gatunku i zagrożenia
Gąska gołębia jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Jej liczebność gwałtownie spada, szacuje się, że pozostało około 26-34 tys. osobników na świecie. W Polsce obserwuje się tylko pojedyncze pary lęgowe.
Do głównych zagrożeń należą: utrata siedlisk na skutek osuszania terenów podmokłych, kłusownictwo, zaplątywanie się w sieci rybackie, presja ze strony drapieżników.
Działania ochronne obejmują m.in. zabezpieczanie ostoji lęgowych, kontrolę kłusownictwa, nasadzenia, reintrodukcje, sztuczne dokarmianie. Mimo to nadal bardzo trudno utrzymać populację gąski gołębiej na bezpiecznym poziomie.
W Polsce gąska gołębia objęta jest ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagająca ochrony czynnej. Jej siedliska również podlegają ochronie, co ma kluczowe znaczenie dla przetrwania gatunku.
Gąska gołębia umieszczona jest w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych ze statusem narażenia VU (vulnerable), czyli gatunek narażony, bliski zagrożenia. Wymaga pilnych działań ochronnych by nie dopuścić do jego całkowitego wymarcia.
Podsumowanie
W niniejszym artykule przyjrzeliśmy się bliżej tajemniczej gąsce żółtobrunatnej, zwanej też gąską gołębią. To piękny, choć nieliczny przedstawiciel rodziny kaczkowatych, który z powodu charakterystycznego wyglądu bywa mylony z łabędziem.
Omówiliśmy klasyfikację i pochodzenie tego gatunku, który jest bliskim krewnym takich ptaków jak gęgawa, gągoł i bernikla. Opisaliśmy również jego wygląd, upierzenie i rozpoznawalne cechy, na czele z garbem na dziobie.
Następnie zajęliśmy się występowaniem gąski gołębiej w Europie i Azji. Jest mieszkańcem rozległych, podmokłych obszarów, prowadzącym wędrowny tryb życia. Scharakteryzowaliśmy także jej rozród, odżywianie się i zachowanie.
Na koniec poruszyliśmy problem zagrożeń i ochrony tego gatunku. Gąska gołębia jest obecnie bardzo narażona na wyginięcie. Pozostało już bardzo niewiele osobników, stąd wymaga pilnych działań dla ratowania jej ostoi.
Tagi
Udostępnij
