Grzybiec purpurowozarodnikowy (Porphyrellus porphyrosporus) to rzadki grzyb występujący w polskich lasach. Należy do rodziny borowikowatych. Ma charakterystyczny brązowy kapelusz o średnicy do 16 cm. Rośnie głównie na kwaśnych glebach w lasach iglastych i mieszanych. Jest gatunkiem niejadalnym ze względu na nieprzyjemny smak i zapach.
Najważniejsze informacje:- Występuje od czerwca do października
- Rośnie głównie pod sosnami, świerkami i jodłami
- Ma status gatunku rzadkiego (R) w Polsce
- Charakteryzuje się purpurowym wysypem zarodników
- Miąższ ciemnieje po dotknięciu
- Jest spotykany głównie w południowej Polsce
- Pomimo że nie jest trujący, nie nadaje się do spożycia
Jak wygląda grzybiec purpurowozarodnikowy?
Grzybiec purpurowozarodnikowy to charakterystyczny przedstawiciel grzybów borowikowatych. Ma masywną budowę i osiąga spore rozmiary, co czyni go łatwym do zauważenia w lesie. Ten grzyb z brązowym kapeluszem wyróżnia się nie tylko wyglądem, ale także purpurowym wysypem zarodników.
Porphyrellus porphyrosporus może przypominać nieco borowika, jednak jego cechy szczególne są bardzo wyraziste. Najbardziej charakterystyczne jest ciemnienie miąższu po przekrojeniu oraz nieprzyjemny zapach podczas obróbki termicznej.
- Kapelusz o średnicy do 16 cm
- Powierzchnia sucha i delikatnie omszona
- Charakterystyczny purpurowy wysyp zarodników
- Miąższ ciemniejący po dotknięciu
- Rurki długie, do 2,5 cm
- Trzon o wysokości 4-16 cm
Budowa kapelusza
Kapelusz grzybca purpurowozarodnikowego jest gruby i mięsisty, początkowo półkulisty. Z czasem staje się bardziej spłaszczony, osiągając średnicę nawet 16 cm. Powierzchnia jest charakterystycznie omszona i sucha. Barwa zmienia się od szarej przez oliwkowobrązową do ciemnobrązowej.
Hymenofor i trzon
Hymenofor tworzą długie rurki, sięgające 2,5 cm, które są przyrośnięte do trzonu. Początkowo mają szarą barwę, później przechodzącą w szarobrązową. Po dotknięciu wyraźnie ciemnieją, co jest charakterystyczną cechą tego gatunku.
Trzon grzybca purpurowozarodnikowego jest pełny i twardy, osiągając wysokość 4-16 cm przy grubości 1-4 cm. Górna część jest ciemniejsza, natomiast podstawa jaśniejsza, przy czym cała powierzchnia ciemnieje po dotknięciu.
Gdzie i kiedy można znaleźć grzybca purpurowozarodnikowego?
Ten grzyb rzadki w Polsce pojawia się od czerwca do października. Występuje głównie w południowej części kraju. Najlepsze warunki do wzrostu znajduje w okresie późnego lata i wczesnej jesieni.
Preferowane siedliska
Ten grzyb pod sosnami i świerkami preferuje kwaśne, piaszczyste gleby. Najczęściej można go spotkać w starszych drzewostanach iglastych.
Grzybiec purpurowozarodnikowy tworzy mykoryzę głównie z sosną i świerkiem. Rzadziej spotykany jest pod jodłami.
| Warunki glebowe | Drzewa towarzyszące |
|---|---|
| Gleby kwaśne | Sosna |
| Podłoże piaszczyste | Świerk |
| Gleby leśne | Jodła |
Czy grzybiec purpurowozarodnikowy jest jadalny?
Ten grzyb borowikowaty nie jest trujący, jednak nie nadaje się do spożycia. Ma bardzo nieprzyjemny smak i odpychający zapach podczas gotowania.
Należy do grupy grzybów niejadalnych leśnych ze względu na właściwości organoleptyczne. Mimo podobieństwa do jadalnych borowikowatych, nie powinien być zbierany do celów kulinarnych.
Próby przyrządzania tego grzyba zawsze kończą się rozczarowaniem. Proces obróbki termicznej tylko wzmacnia jego nieprzyjemne właściwości smakowe i zapachowe.
Smak i zapach
Świeży grzybiec purpurowozarodnikowy ma nieprzyjemny, ostry smak. Jego zapach jest kwaskowy i odpychający. Po ugotowaniu aromat staje się jeszcze bardziej intensywny i nieprzyjemny. Miąższ po przekrojeniu szybko ciemnieje, przybierając nieapetyczny wygląd.
Status ochronny i występowanie w Polsce
Grzybiec purpurowozarodnikowy znajduje się na Czerwonej Liście Grzybów w Polsce. Ma status gatunku rzadkiego (R). Jest potencjalnie zagrożony wyginięciem.
Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest niszczenie jego naturalnych siedlisk. Zmiany w gospodarce leśnej i zanieczyszczenie środowiska również negatywnie wpływają na jego populację.
- Południowa część Beskidów
- Pogórze Karpackie
- Góry Świętokrzyskie
- Wybrane obszary Sudetów
Podobne gatunki grzybów - jak uniknąć pomyłki?
Grzybiec purpurowozarodnikowy bywa mylony z młodymi borowikami. Kluczową różnicą jest ciemnienie miąższu po przekrojeniu oraz purpurowy wysyp zarodników.
Od innych grzybów borowikowatych odróżnia go przede wszystkim nieprzyjemny zapach. Charakterystyczny jest również kolor i struktura kapelusza.
| Cecha | Grzybiec purpurowozarodnikowy | Borowik szlachetny | Borowik ponury |
|---|---|---|---|
| Kolor kapelusza | Szarobrązowy | Brązowy | Ciemnobrązowy |
| Zmiana koloru miąższu | Ciemnieje | Nie zmienia | Nieznacznie ciemnieje |
| Zapach | Nieprzyjemny | Przyjemny | Neutralny |
Co trzeba wiedzieć o grzybie purpurowozarodnikowym?
Grzybiec purpurowozarodnikowy to rzadki i charakterystyczny przedstawiciel grzybów borowikowatych, występujący głównie w południowej Polsce. Mimo podobieństwa do jadalnych borowików, nie nadaje się do spożycia ze względu na nieprzyjemny smak i odpychający zapach, który nasila się podczas gotowania.
Ten grzyb pod sosnami i świerkami można rozpoznać po brązowym kapeluszu o średnicy do 16 cm, długich rurkach i charakterystycznym ciemnieniu miąższu po dotknięciu. Najłatwiej znaleźć go między czerwcem a październikiem, szczególnie na kwaśnych, piaszczystych glebach w lasach iglastych.
Ze względu na status gatunku rzadkiego (R) i potencjalne zagrożenie wyginięciem, grzybiec purpurowozarodnikowy wymaga szczególnej ochrony. Kluczowe dla jego przetrwania jest zachowanie naturalnych siedlisk i odpowiednia gospodarka leśna.
