Koźlarz babka (Leccinum scabrum) to popularny grzyb jadalny występujący w polskich lasach. Jest ceniony przez grzybiarzy dla swojego delikatnego, orzechowego smaku. Rośnie głównie przy brzozach. Ma charakterystyczny brązowy kapelusz. Jego trzon pokrywają ciemne łuski.
To wartościowy składnik diety. Jest źródłem białka i witamin z grupy B. Można go przyrządzać na wiele sposobów. Nadaje się do suszenia i marynowania. Pojawia się od lipca do listopada.
Najważniejsze informacje:- Tworzy mikoryzę wyłącznie z brzozami
- Kapelusz osiąga średnicę 3-20 cm
- Ma biały, delikatny miąższ
- Jest bogaty w witaminy B2 i B3
- Można go hodować w ogrodzie przy brzozach
- Nadaje się do różnych metod przyrządzania
- Jest grzybem niskokalorycznym
- Młode okazy są najlepsze do marynowania
Jak wygląda koźlarz babka - najważniejsze cechy rozpoznawcze
Grzyb stojak to klasyczny mieszkaniec polskich lasów liściastych. Koźlarz babka wyróżnia się charakterystycznym brązowym kapeluszem o średnicy do 20 cm. Trzon grzyba pokrywają ciemne łuski, co ułatwia jego identyfikację.
Grzyb koźlarz należy do rodziny grzybów borowikowatych. Ma jasny, kremowy miąższ, który na przekroju może lekko ciemnieć. W dojrzałej formie kapelusz staje się poduszkowaty.
- Brązowy, aksamitny kapelusz
- Charakterystyczne ciemne łuski na trzonie
- Biały miąższ, który nie zmienia koloru po przekrojeniu
- Cylindryczny trzon o wysokości do 17 cm
- Rośnie wyłącznie przy brzozach
Kapelusz koźlarza - szczegółowy opis
Kapelusz grzyba stojaka jest gładki i aksamitny w dotyku. Ma jednolity kolor w odcieniach brązu, od jasnego do ciemnego.
Powierzchnia kapelusza jest sucha i matowa. W wilgotnych warunkach staje się lekko lepka.
Stadium | Kształt | Wielkość |
Młody | Półkulisty | 3-8 cm |
Dojrzały | Poduszkowaty | 8-15 cm |
Stary | Rozłożysty | 15-20 cm |
Trzon i miąższ grzyba
Trzon koźlarza jadalnego jest cylindryczny i smukły. Zwęża się ku górze, osiągając wysokość nawet 17 cm. Ma charakterystyczną białawą barwę podstawową.
Powierzchnię trzonu pokrywają ciemne, włókniste łuski. Przypominają one korę brzozy, co ułatwia identyfikację grzyba.
Miąższ jest biały, w trzonie może mieć lekko zielonkawe lub żółtawe zabarwienie. Ma zwartą konsystencję, która zmiękcza się z wiekiem grzyba.
Gdzie i kiedy szukać koźlarza babki?
Koźlarz babka w lesie występuje głównie w lasach liściastych i mieszanych. Najczęściej można go spotkać w brzezinach i na ich obrzeżach. Lubi miejsca wilgotne, ale nie podmokłe.
Sezon na zbieranie trwa od lipca do listopada. Szczyt występowania przypada na sierpień i wrzesień.
- Młode brzeziny
- Skraje lasów mieszanych
- Przydrożne zadrzewienia brzozowe
- Polany leśne z pojedynczymi brzozami
Związek z brzozą
Koźlak przy brzozie tworzy symbiozę mikoryzową wyłącznie z brzozami. Grzyb dostarcza drzewu składniki mineralne, a w zamian otrzymuje substancje odżywcze. Ta współpraca jest niezbędna dla wzrostu grzyba.
Owocniki zazwyczaj pojawiają się w odległości 1-3 metrów od pnia brzozy. Można je znaleźć również przy korzeniach drzewa.
Z jakimi grzybami można pomylić koźlarza?
Niedoświadczeni grzybiarze mogą pomylić grzyba stojaka z podgrzybkiem brunatnym. Różni się on jednak brakiem charakterystycznych łusek na trzonie. Ma też ciemniejszy kapelusz.
Grzyb koźlarz bywa mylony z borowikiem szlachetnym w młodym stadium. Jednak borowik ma siateczkę na trzonie zamiast łusek. Jego miąższ jest też bardziej żółtawy.
Cecha | Koźlarz babka | Podgrzybek | Borowik |
Trzon | Łuskowaty | Gładki | Siateczkowaty |
Kapelusz | Jasnobrązowy | Ciemnobrązowy | Brązowy |
Miąższ | Biały | Kremowy | Żółtawy |
Jak bezpiecznie zbierać koźlarze?
Podczas zbierania koźlarza babki należy wykręcać go delikatnie z podłoża. Można też odciąć nożem przy samej ziemi. Zawsze należy sprawdzić stan trzonu i kapelusza. Unikaj zbierania przejrzałych okazów.
Świeżość grzyba poznasz po sprężystym miąższu. Kapelusz powinien być jędrny i niepopękany.
Zebrane grzyby układaj w koszyku kapeluszami do dołu. Unikaj foliowych toreb, które przyspieszają psucie się grzybów. Transport powinien być przewiewny.
Co warto zapamiętać o koźlarzu babce?
Koźlarz babka to charakterystyczny grzyb, którego rozpoznamy po brązowym kapeluszu i łuskowatym trzonie. Najłatwiej znaleźć go przy brzozach, z którymi tworzy ścisłą symbiozę. Występuje od lipca do listopada, ze szczytem sezonu przypadającym na późne lato.
Zbierając grzyba stojaka, szukajmy młodych okazów o sprężystym miąższu i półkulistym kapeluszu. Unikajmy starych, rozmiękczonych grzybów. Transport powinien odbywać się w przewiewnym koszyku, nigdy w foliowej torbie.
Aby uniknąć pomyłek z podobnymi gatunkami, zawsze sprawdzajmy charakterystyczne cechy grzyba koźlarza: ciemne łuski na trzonie (przypominające korę brzozy), jasnobrązowy, aksamitny kapelusz oraz biały miąższ, który tylko nieznacznie zmienia kolor po przekrojeniu.