Grzyb galaretowaty to gatunek grzyba o interesujących właściwościach i szerokim zastosowaniu. Jest smaczny i pożywny, a przy tym łatwy w uprawie - można go hodować nawet w domu! W artykule przybliżę jego budowę, wartość odżywczą i zdrowotną. Dowiesz się, gdzie występuje, jak bezpiecznie zbierać i które potrawy z niego przyrządzać. Pokażę też, jak z powodzeniem uprawiać go na własne potrzeby lub nawet na skalę przemysłową. Na koniec przedstawię produkty spożywcze i kosmetyki z grzyba galaretowatego dostępne na rynku.
Kluczowe wnioski:- Grzyb galaretowaty ma ciekawy skład i właściwości lecznicze.
- Można go z powodzeniem uprawiać w domu dla własnych potrzeb.
- Nadaje się do przyrządzania wielu smacznych i zdrowych potraw.
- Ma szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym i kosmetycznym.
- Występuje dziko w lasach, ale wymaga ostrożności przy zbieraniu.
Grzyb galaretowaty - budowa i skład
Grzyb galaretowaty to dosyć nietypowy przedstawiciel grzybów jadalnych. Jego miąższ przypomina galaretę - stąd potoczna nazwa tego gatunku. Naukowo nazywa się go trzęsak północny. Ma interesującą budowę i skład, które zapewniają mu szczególne właściwości.
Owocniki grzyba galaretowatego osiągają do 15 cm średnicy i 3 kg wagi. Mają początkowo kształt kulistego jajka, później pęcherzykowaty, galaretowaty, trzęsiasty. Stąd ich polska nazwa - trzęsak. W środku znajduje się biała, galaretowata masa pełna zarodników. Jest ona otoczona błoną, która pęka przy dojrzałości. Po rozpryśnięciu uwalnia się biały pył - zarodniki rozsiewane przez wiatr.
Owocniki wyrastają pojedynczo lub w niewielkich grupach, na pniach lub korzeniach martwych drzew, głównie liściastych. Pojawiają się od lipca do listopada.
Wartościowe składniki
Miąższ grzyba galaretowatego składa się w 95% z wody i zawiera sporo cennych składników. Są to głównie białka, aminokwasy, chityna, węglowodany i sole mineralne - magnez, potas, wapń, sód, fosfor, żelazo, cynk i miedź.
Galaretkowata masa grzyba zawiera także witaminy z grupy B oraz witaminy A, C, D i K. Znajdziemy w niej również flawonoidy i karotenoidy - związki o właściwościach przeciwutleniających, przeciwzapalnych i wzmacniających układ odpornościowy.
Grzyb galaretowaty - występowanie w Polsce
Grzyby galaretowate naturalnie występują w lasach Polski, częściej na północy i zachodzie kraju. Zwykle rosną pojedynczo lub w niewielkich grupach, na martwym drewnie liściastym, rzadziej iglastym. Najczęściej spotykamy je na obumarłych pniach i konarach dębów, buków, topoli i olch.
Grzyby galaretowate wyrastają od lipca do listopada, najliczniej od września do października. W drewnie muszą mieć odpowiednią wilgotność, żeby się pojawić. Pojawiają się tam, gdzie kiedyś wykiełkowały. Stąd co roku można je zbierać z tych samych miejsc.
Grzyba galaretowatego nie powinniśmy bawić się w samowolkę i zbierać z lasu na własną rękę. Odróżnienie go od trujących gatunków wymaga doświadczenia. Jeśli już zamierzamy go zebrać, koniecznie idźmy z osobą znającą się na grzybach.
Grzyb galaretowaty - wartość odżywcza i lecznicza
Galaretowata masa grzyba galaretowatego stanowi cenne źródło białka roślinnego, aminokwasów i witamin z grupy B - pod tym względem przewyższa nawet pieczarki. Dostarcza także sporo wapnia i fosforu - minerałów korzystnych dla kości i zębów. Ponadto zawiera cukry, chitynę, flawonoidy i karotenoidy - związki biologicznie aktywne.
Regularne spożywanie grzybów galaretowatych pozytywnie wpływa na kondycję i odporność organizmu. Dzięki właściwościom przeciwutleniającym redukują stres oksydacyjny, opóźniają proces starzenia komórek. Mają także działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe.
Zdrowe potrawy
Grzyby galaretowate można wykorzystywać do przyrządzania wielu smacznych potraw, np. zup, sosów, farszy, pasztetów, naleśników i pierogów. Nadają się do marynowania, gotowania, duszenia i pieczenia. W postaci liofilizowanej (suszonej) można je stosować jako dodatek do surówek, sałatek i tzw. zdrowych przekąsek.
Grzyb galaretowaty - bezpieczne zbieranie i przyrządzanie
Aby bezpiecznie korzystać ze zdrowotnych właściwości grzybów galaretowatych, należy je właściwie przygotować. Zbierane w lesie powinny pochodzić jedynie ze sprawdzonych i znanych miejsc, z dala od ruchliwych szos.
Przed obróbką kulinarną trzeba dokładnie oczyścić je z ziemi, patyczków i innych zanieczyszczeń. Niezbędna jest też obróbka termiczna, czyli gotowanie lub blanszowanie, które pozwala zniszczyć ewentualne szkodliwe drobnoustroje.
Suszone grzyby galaretowate należy przed spożyciem poddać rehydracji, mocząc je przez około 1 godzinę w przegotowanej i przestudzonej wodzie.
| Grzyby świeże | gotować lub blanszować 5-10 minut |
| Grzyby suszone | moczyć 1 godzinę w wodzie, potem gotować |
| Grzyby marynowane | pasteryzować lub marynować z octem |
Grzyb galaretowaty - uprawa domowa i przemysłowa
Oprócz zbierania ze stanowisk naturalnych, grzyby galaretowate można z powodzeniem uprawiać na własne potrzeby, zarówno w warunkach domowych, jak i na skalę przemysłową. Do produkcji wykorzystuje się specjalne podłoża i szczepy hodowlane dobierane pod kątem wydajności.
Grzybnie tych grzybów rozmnaża się i pielęgnuje w laboratoriach, skąd trafiają do tuneli foliowych lub specjalnych hal. Tam w kontrolowanych warunkach owocniki rosną szybko i obficie, gotowe do zbiorów już po kilku tygodniach.
Grzyb galaretowaty - produkty spożywcze i kosmetyki
Grzyby galaretowate mają szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym i kosmetycznym. Przetwarza się je na wiele gotowych produktów, które znajdują nabywców ze względu na walory zdrowotne i smakowe.
W ofercie sklepów znajdziemy suszone grzyby galaretowate, liofilizowane galaretki grzybowe, ekstrakty i koncentraty do zup i sosów oraz grzybowe dodatki do potraw garmażeryjnych. Wytwarza się także oleje, kosmetyki i kremy do pielęgnacji o działaniu nawilżającym i spowalniającym procesy starzenia.
Zawarte w grzybach galaretowatych cenne składniki sprawiają, że są one produktem o ugruntowanej i rosnącej pozycji na rynku. Uprawiane na szeroką skalę i sprzedawane w postaci gotowych preparatów, trafiają na stoły i do łazienek wielu świadomych konsumentów.
Podsumowanie
Grzyb galaretowaty to niezwykły przedstawiciel grzybów jadalnych o interesujących właściwościach. Jego galaretowata masa pełna wartościowych składników ma pozytywny wpływ na zdrowie. Grzyby te naturalnie rosną w polskich lasach, ale można je również z powodzeniem uprawiać. Nadają się do przygotowania wielu smacznych i zdrowych potraw. Mają też szerokie zastosowanie przemysłowe - produkuje się z nich żywność i kosmetyki.
Grzyby galaretowate zawdzięczają swoją nazwę charakterystycznej galaretowatej konsystencji owocników. Składają się głównie z wody, ale dostarczają sporo białka, aminokwasów, witamin i cennych związków biologicznie aktywnych. Regularne jedzenie tych grzybów wzmacnia odporność, opóźnia procesy starzenia i zapobiega wielu chorobom.
Grzyby galaretowate rosną dziko w lasach, ale ich zbiór wymaga dużej ostrożności i wiedzy. Bezpieczniej jest kupić je suszone lub uprawiać samemu w domu, co jest całkiem łatwe. Można je przyrządzać na wiele smacznych sposobów - gotować w zupach, dusić, smażyć czy piec. Pasują do wielu dań i są bardzo wdzięcznym składnikiem kuchni roślinnej.
Galaretkowe grzyby z powodzeniem uprawia się na skalę przemysłową w specjalnych tunelach i halach. Trafiają potem do sprzedaży w postaci suszonej, ekstraktów, olejów i kosmetyków. Zyskują sobie uznanie konsumentów ze względu na prozdrowotne właściwości. Stanowią obiecujący kierunek rozwoju współczesnej biotechnologii żywności i preparatów funkcjonalnych.
